Μη ανανεώσιμες πηγές

Αυτές τις "αποθήκες" ενέργειας τις ονομάζουμε συχνά και πηγές ενέργειας με κύρια και πρωταρχική βέβαια πηγή ενέργειας τον Ήλιο

Η (πολύτιμη για εμάς) ενέργεια είναι δυνατό:

είτε να χρησιμοποιηθεί αμέσως καθώς έρχεται από τον Ήλιο (π.χ. θέρμανση νερού)
είτε να αποθηκευτεί από εμάς και να χρησιμοποιηθεί όταν μας χρειάζεται (π.χ. ηλιακός θερμοσίφωνας)
είτε να αποθηκευτεί από τη φύση και να χρησιμοποιηθεί από εμάς (π.χ. γαιάνθρακες, πετρέλαιο)

Πηγές ενέργειας

Δυστυχώς οι γαιάνθρακες και το πετρέλαιο είναι δύο πηγές ενέργειας που κυρίως χρησιμοποιεί ο άνθρωπος για να καλύψει τις ανάγκες του. Οι πηγές όμως αυτές δημιουργούνται από τη φύση με πολύ αργούς ρυθμούς, ενώ καταναλώνονται πολύ γρήγορα. Έτσι αυτές οι πηγές ενέργειας εξαντλούνται σιγα-σιγά και τα αποθέματά τους δεν ανανεώνονται τόσο γρήγορα όσο τα χρειαζόμαστε. Τέτοιες πηγές ενέργειας τις ονομάζουμε μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Αλιβέρι Εύβοιας

Οι γαιάνθρακες (γαία=γη και άνθρακας=κάρβουνο) είναι ορυκτοί άνθρακες που βρίσκονται στο υπέδαφος. Σχηματίστηκαν εκεί κατά τη διάρκεια πολλών εκατομμυρίων ετών από φυτικές ουσίες (δέντρα, φυτά, θάμνους, φύκια) που θάφτηκαν μετά από φυσικές καταστροφές ( επιχωματώσεις, καθιζήσεις και σεισμούς). Σήμερα, βρίσκουμε αποθέματά τους σε μεγάλα συνήθως βάθη κάτω από την επιφάνεια της γης (ορυχεία) αλλά και κοντά στην επιφάνεια (επιφανειακά αποθέματα).

Οι γαιάνθρακες όταν καίγονται εκλύουν μεγάλα ποσά ενέργειας με τη μορφή θερμότητας. Αυτή τη θερμότητα χρησιμοποίησε ο άνθρωπος κυρίως τους τελευταίους δύο αιώνες για να θερμανθεί, να μαγειράψει και κινήσει εργοστάσια, πλοία, τρένα κ.α.Σήμερα η θερμότητα από την καύση γαιανθράκων χρησιμοποιείται κυρίως για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας

Δεν υπάρχουν γαιάνθρακες σε όλες τις χώρες. Ευτυχώς σε μερικές περιοχές της Ελλάδας υπάρχουν εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα γαιανθράκων, κυρίως λιγνιτών και μάλιστα σε μικρό βάθος. Εκεί λειτουργούν εργοστάσια που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια από την καύση τους. Οι γεωλόγοι μετά από έρευνες εντόπισαν μεγάλα κοιτάσματα λιγνίτη στην Ελλάδα στις εξής περιοχές: Αλιβέρι Ευβοίας, Πτολεμαϊδα, Μεγαλούπολη και Δράμα

Το λιγνιτικό κέντρο και ο σταθμός παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος δημιουργήθηκε στο Αλιβέρι το 1952. Στο λιγνιτικό κέντρο Αλιβερίου υπάρχει το ορυχείο, ένας βαθύς και πλατύς κρατήρας (λάκκος), ο οποίος ήταν χωρισμένος σε χωμάτινα επίπεδα. Το βάθος έφτανε περίπου 300 μέτρα. Στο ορυχείο υπήρχαν μεγάλα μηχανήματα, οι εκσκαφείς, τα οποία έσκαβαν και έβγαζαν χώμα. Στο χώμα αυτό υπήρχε λιγνίτης αλλά και άχρηστα υλικά ανακατεμένα (άγνα χώματα). Αφού γινόταν ο διαχωρισμός από τα υλικά αυτά, ο λιγνίτης τοποθετούνταν στους ταινιοδρόμους και αυτοί οδηγούσαν τον καθαρό λιγνίτη στο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Εκεί καιγόταν και παρήγαγε το ηλεκτρικό ρεύμα.

Εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Αλιβερίου

Οι ορυκτοί άνθρακες

Το πετρέλαιο

Το πετρέλαιο βρίσκεται στο υπέδαφος σε υγρή μορφή, μέσα σε κοιλότητες. Σχηματίστηκαν εκεί από ζωικούς και φυτικούς οργανισμούς που καταπλακώθηκαν από επιχωματώσεις λόγω της απουσίας οξυγόνου. Η ενέργεια του πετρελαίου ποέρχεται από την ενέργεια που είχαν συγκεντρώσει από τον ήλιο και την τροφή τους οι μικροοργανισμοί που το δημιούργησαν. Σήμερα αντλούμε το πετρέλαιο από τα υπόγεια κοιτάσματά του, ακόμα κι αν αυτά βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Το πετρέλαιο όπως και ο άνθρακας όταν καίγεται εκλύει μεγάλα ποσά θερμότητας. Αυτή την ενέργεια χρησιμοποίησε ο άνθρωπος τα τελευταία εκατό χρόνια για να θερμανθεί και να φωτίσει την κατοικία του, να μαγειρέψει, να κινήσει μηχανές (εργοστάσια, πλοία, τρένα, αυτοκίνητα) αλλά και για να παράγει ηλεκτρικό ρεύμα.

Το φυσικό αέριο

Σε πολλές υπόγειες κοιλότητες, όπου βρίσκεται πετρέλαιο, συναντάμε συχνά και αέριο ελαφρύτερο από τον αέρα, το λεγόμενο φυσικό αέριο. Όπως και το πετρέλαιο όταν καίγεται αποδίδει μεγάλα ποσά ενέργειας (θερμότητα) και σήμερα χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο ως πηγή ενέργειας. Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί αυτή την πηγή ενέργειας για να θερμάνει το χώρο που κατοικεί και εργάζεται, για να ζεστάνει το νερό που καταναλώνει και να μαγειρέψει. Το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται ως καύσιμο, στη βιομηχανία, στις μεταφορές αλλά και για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Σχάση πυρήνων

Η σχάση πυρήνων είναι μία ενεργειακή πηγή κατά την οποία αξιοποιείται η σχάση των πυρήνων των ατόμων μερικών βαριών στοιχείων της φύσης όπως το ουράνιο. Με φυσικό τρόπο η διαδικασία γίνεται με πολύ αργούς ρυθμούς, όταν όμως επιτυγχάνεται, τεχνητά, σε πολλά άτομα συγχρόνως, είναι δυνατό να μας δώσει τεράστια ποσά ενέργειας σε μορφή θερμότητας. Ταυτόχρονα όμως εκλύεται και επικίνδυνη ακτινοβολία γνωστή ως ραδιενέργεια.

Όταν επιτυγχάνουμε αυτές τις διασπάσεις με ελεγχόμενους ρυθμούς, στους πυρηνικούς ή ατομικούς αντιδραστήρες σχάσης, τότε είναι δυνατό (απομονώνοντας τη ραδιενέργεια) να εκμεταλλευτούμε την ενέργεια - θερμότητα που εκλύεται. Αυτό επιτυγχάνεται για επιστημονικούς σκοπούς στα ατομικά εργαστήρια ή για ενεργειακούς σκοπούς στα ατομικά ή πυρηνικά εργοστάσια. Σε αυτά τα εργοστάσια η εκλυόμενη ενέργεια - θερμότητα χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.